Het doel van schaken is natuurlijk om je tegenstander mat te zetten. Dat kan op verschillende manieren.
Bij schaken draait het vaak om patroonherkenning. Wanneer je die patronen eenmaal in je hoofd hebt zitten, is het een stuk gemakkelijker om tijdens een partij te zien hoe je een tegenstander mat kunt zetten. Daarover gaat dit boek.
Met de introductietekst heb je natuurlijk helemaal niks nieuws gelezen. Maar lezen of horen en weten is toch vaak iets anders dan in de praktijk ook doen. Juist daarom is dit zo’n mooi boek. Je kunt naar hartelust oefenen (verder lezen…)
Stel iemand zou je vragen: “wat is de beste zet voor wit in deze stelling?” Aardige kans dat je binnen de kortste keren zou reageren met “O wat gemakkelijk, natuurlijk Dxg6+. Dat is appeltje eitje!”
Ik vermoed dat de meeste clubschakers zoiets binnen luttele seconden vinden. Zelf zag ik het tenminste direct. Eigenlijk vreemd dat een topper als Magnus Carlsen, met stip de beste schaker in de wereld, dit basale paardvorkje over het hoofd zag. Het is al weer ietsje minder vreemd wanneer je bedenkt dat hij bijzonder weinig tijd had. Magnus had nog slechts 27 seconden op zijn klok. Het was tenslotte blitzschaak. Maar dan nog…?
Eigenlijk heb ik geen idee hoe deze valstrik aan zijn naam* komt. Ook wikipedia geeft hierover geen uitsluitsel. Deze valstrik is vooral bekend van het Spaans. Maar dat is zeker niet de enige opening waarin dit mechanisme voorkomt.Lees en huiver!
Het draait in dit geval om lopers die zich iets te enthousiast in het spel begeven en op een gegeven moment ingesloten raken. Laten wij maar eens kijken hoe dat in zijn werk gaat.
Ongelukjes zitten in het schaakspel in een klein hoekje. Vaak zijn wij net iets te veel bezig met onze eigen plannetjes en hebben wij niet goed in de gaten waarop onze tegenstander zit te broeden.
Neem het bovenstaand diagram. Zwart speelde zijn dame naar h4 en verkeerde daarmee in de veronderstelling zijn koningin naar een actieve plek te hebben gemanoeuvreerd. Op zich klopt deze gedachte als een zwerende vinger. Helaas heeft hij een kleinigheid over het hoofd gezien. Hoe kan wit deze enthousiaste dameuitval afstraffen? Oplossing…
Er zijn mensen die zeggen dat je de patregel moet afschaffen. Want het is toch niet eerlijk dat een partij in remise eindigt terwijl je een fiks materieel voordeel hebt en de vijandelijke koning in een hoek hebt gedreven?
Helemaal eerlijk is de regel natuurlijk niet. Maar wel ontzettend vermakelijk. Tenminste als je in staat bent om ‘misbruik’ van deze regel te maken. Het is een geweldige verrijking van het schaakspel. Zonder pat zou het spelletje een beetje minder leuk (en spannend) zijn.
Beyond Material
Als je begint met schaken vind je materiaal ontzettend belangrijk. Bij kinderen zie je met enige regelmaat dat ze de stukken van een tegenstander een voor een van het bord slaan. Mat zetten komt later wel. Eerst gretig stukken hakken. Minder ervaren spelers zien in materiaal sprokkelen vaak een doel op zich. Soms vergeten ze dat het spelletje draait om mat zetten. Het kan je duur te staan komen…?!
Je weet het natuurlijk nooit helemaal zeker. Maar het lijkt er sterk op dat wit zich lelijk heeft verslikt in de drakenvariant van het Siciliaans.
Ga maar na: halfopen c-lijn voor zwart. Verzwakte koningsstelling voor wit en actieve zwarte stukken. En niet te vergeten: een witte koningsaanval die nooit helemaal tot volle wasdom is gekomen. Voor wit is het vragen om moeilijkheden. En die krijgt hij ook. Hoe wint zwart?
Je neus volgen en dan maar zetjes proberen te doen is zelden een effectieve manier om te doorgronden wat er in een stelling aan de hand is.
Zoek de beste zet voor wit…
Als je op je intuïtie afgaat dan vermoed ik dat de kans groot is dat je zetten gaat uitproberen op de koningsvleugel. Immers zwart heeft nog niet gerokeerd. Het witte paard lijkt een dreigende positie in te nemen. Je voelt aan je water dat er ‘iets moet inzitten’. Maar wat?
Deze stelling kwam voor in een partij tussen Goh en Duda na de 30e zet van zwart.
Hoe maakt wit het uit?
Waarschijnlijk is deze redelijk makkelijk. Kom je er zelf niet helemaal uit? Dan vind je hier de oplossing…
PS. Ik heb deze stelling gevonden in hoofdstuk 1 van ‘Chess Calculation Training – volume 1: Middlegames (Romain Edouard).
Het is een heerlijk boek om elke dag een paar puzzeltjes uit op te lossen. Hoofdstuk 1 is een opwarmertje met redelijk makkelijke puzzels. Maar daarna wordt het toch écht lastiger. De puzzels zijn gerangschikt volgens diverse thema’s (totaal 11 hoofdstukken) zoals:
Punish bad coordination
Find the unexpected blow!
Play de killer positional move
Kortom: zeer de moeite waard en een prima oefenboek. Meer weten via De Beste zet…
Deze stelling kwam voor in een partij tussen Lev Polugaevsky en Lex Jongsma (Amsterdam IBM 1970).
Lex was vooral bekend om zijn levendige commentaar bij schaaktoernooien, zijn schaakrubriek in De Telegraaf en talloze boeken.
Alexander Kornelis Pieter (Lex) Jongsma (Stadskanaal, 1 juni 1938 – Haarlem, 3 december 2013) was in zijn jeugd een talentvolle schaker. Lex werd in 1957 kampioen van Nederland bij de jeugd. Hiermee kwalificeerde hij zich voor het jeugdwereldkampioenschap. Hij werd derde in dat toernooi. Zoiets is natuurlijk een prestatie van formaat.
Lex koos voor een maatschappelijke carrière en bereikte mede daardoor nooit grote hoogten in ons mooie spel. Hij had wel een meestertitel, maar dan in de rechten. Niet iedereen was gecharmeerd van zijn commentaren bij schaaktoernooien. Hij zat er wel eens naast. Maar dat maakte hij ruimschoots goed door zijn onderhoudende en humorvolle presentatiestijl. Commentaar leveren bij partijen is een kunst die maar weinigen goed verstaan. Hij stak er wat mij betreft met kop en schouders boven uit. Het draait tenslotte vooral om je publiek een fijne middag te bezorgen.
Terug naar de stelling. Lex speelde hier met zwart tegen Lev Polugaevsky. Polugaevsky behoorde jarenlang tot de wereldtop. Het is dus bepaald geen schande als je tegen zo’n grootheid aan het kortste eind trekt. Hoe won wit?
Je hebt vast geleerd hoe je met een dame en een koning tegen een koning en pion speelt. Vaak is dat gewonnen. Echter niet altijd. Maar hoe zit dat met een toren? Dat is een stuk lastiger.
Zie het eerste diagram. Wit is aan zet. Wij kunnen meteen concluderen dat wit voor twee mogelijke uitkomsten vecht. Hij wint of speelt in het slechtste geval remise. Dat doet zich voor wanneer de zwarte pion promoveert. Dan moet de partij met de toren meestal zijn toren opgeven.
Wat meteen opvalt is dat de witte koning zich ergens in Verwegisstan bevindt. Dat is niet positief. Gunstig is dat de toren achter de pion staat. Wat denk je? Kan zwart remise maken?
Door even simpel te tellen weet je het antwoord. Zwart heeft minimaal 5 zetten nodig om de pion te laten promoveren. Dat zijn twee koningszetten en drie pionzetten. Als wij dan ook even tellen hoeveel zetten wit nodig heeft om bij de pion te komen, dan is het antwoord duidelijk. Dat zijn namelijk ook vijf zetten. Wit mag beginnen. De afloop is voorspelbaar.
