Het Hollands ontstaat, zoals wij allemaal wel weten, na de zetten 1. d4 f5. Maar dat is natuurlijk geen antwoord op de vraag waar jij altijd al slapeloze nachten van hebt gehad.
Was deze opzet populair onder Nederlanders en kreeg de opening op die manier haar naam?
Nou, nee, niet direct. Grappig genoeg hebben wij Nederlanders er eigenlijk weinig mee te maken. Het was Elias Stein, afkomstig uit de Elzas (op de grens tussen Frankrijk en Duitsland), die in 1789 een schaakboek schreef met de titel:
Nouvel essai sur le jeu des échecs, avec des réflexions militaires relatives à ce jeu.
In het boek hield hij een pleidooi voor de zet 1… f5 als beste verdediging tegen 1. d4. Over wat de beste verdediging is, kunnen wij natuurlijk eindeloos van mening verschillen, maar het Hollands heeft nooit een geweldige status bereikt. Het wordt nog altijd als een tikkeltje verdacht gezien.
Zwart neemt weliswaar het belangrijke veld e4 direct onder controle, maar daar staat een lichte verzwakking van zijn koningsvleugel tegenover en de zet f5 is evenmin een geweldige bijdrage aan zwarts ontwikkeling. Maar dat is natuurlijk niet het hele verhaal. Traditioneel verschuilt zwart zich achter een muur van pionnen (Stone Wall). Zie dat bolwerk maar eens te kraken.
Deze ‘muur’ zit de loper op g2 lelijk in de weg. Je zou zelfs kunnen argumenteren dat de zwarte loper op c8, het prototype van een slechte loper, een minder beroerd stuk is dan zijn evenknie op g2. Zwart kan de loper bijvoorbeeld naar de koningsvleugel omspelen via e8.
Dus wat hebben een van origine Fransman en het Hollands met elkaar te maken? Eigenlijk heel simpel. Stein vestigde zich in Den Haag en werd gezien als een Nederlandse schaakmeester.
Nog een interessante vraag
Voordat je jezelf bezig gaat houden met belangrijkere zaken, moeten wij nog een kwestie ophelderen. Hoe komt men in vredesnaam aan de naam Leningrader variant van het Hollands?
Is het soms vanwege de connectie tussen Holland en Leningrad (tegenwoordig Sint-Petersburg)? Je weet wel de Russische czaar Peter de Grote die een tijdje in Nederland verbleef en daarna zijn stad enigszins modelleerde naar Amsterdam. Helemaal niet.
De Leningrader ontstaat na 1. d4 f5 2.c4 Pf6 3. g3 g6. Deze opening werd waarschijnlijk voor het eerst gespeeld in een partij tussen Friedrich Sämisch en Richard Réti (1922). Het is een soort kruising tussen het Hollands en het Konings Indisch. Na deze stampartij werd deze opening slechts sporadisch gespeeld. De opening kwam meer in zwang nadat enkele schakers afkomstig uit Leningrad, waaronder Evgeny Kuzminykh en later Viktor Korchnoi, het gingen spelen.